Türk Tasavvuf anlayışının önderi Ahmet Yesevi
Türk Tasavvuf anlayışının önderi olan Ahmet Yesevi hayatının önemli bir kısmını geçirdiği Türkistan’ın Yesi bölgesine ithafen Yesevi olarak anılmaktadır. Maturidi medreselerinde yetişen Ahmet Yesevi, insanı eğitim ve terbiye yöntemini tamamen Orta Asya Türk Kültürünün özelliklerine uygun bir biçimde sunmuştur.
Fars dilini bilir de sevip söyler Türkçeyi Ahmet Yesevi
Yaban kuş gibi ele konmayan nefis nasıl terbiye edilir? İnsan ahlaki kötülüklerden kendisini nasıl sakınır? Benliği ikiliği yok eden ilahi aşka nasıl ulaşılır? Edeb nedir? Aşk nedir? Hayat nedir? Ölüm nedir? Benlik nedir? gibi insan zihnini sürekli meşgul eden sorulara verilen cevaplar yalın bir hayat süren bozkır Türklerine nasıl anlatılır?
Sevmiyorlar bilginler sizin Türkçe dilini
Erenlerden işitsen açar gönül dilini
Ayet hadis anlamı Türkçe olsa duyarlar
Anlamına erenler başı eğip uyarlar.
Hoca Ahmet yedi atana rahmet, fars dilini bilir de sevip söyler Türkçeyi
İşte Yesevi’yi büyük ve zamanlar ötesi yapan şey bu sorulara verdiği cevaptadır. Bu yalın ve aynı ölçüde samimi cevap onu Türk Tasavvuf anlayışının kurucusu yapacak ve kendisinden sonra gelen Hacı Bektaşi Veli gibi büyük mutasavvıfları etkileyecektir.
Her millet kendi dilinde Kuran’ı anlayabilmeli ve ibadet edebilmelidir.
Ahmet Yesevi, her millet kendi dilinde Kuran’ı anlayabilmeli ve ibadet edebilmeli esasına göre yaşamış, Arapça ve Farsça bilmesine rağmen Kuran’dan anladıklarını Türkçe hikmetler şeklinde halkın anlayabileceği bir dilde şiirlerle izah etmeye çalışmış bu sayede İlim ile halkı buluşturmuştur.
Halkın içinde Hakkı Anlatan Yesevi
Ahmet Yesevi diğer mutasavvıfların aksine toplumdan uzaklaşmamış Halk içinde Halka Hakkı anlatmış ve Hz. Muhammed’in peygamberlik görevini aldıktan sonra asla kendi başına mağaraya çekilmediğini sürekli toplumla içi içe olduğunu belirtmiştir.
Ahlak temelli din anlayışını gönüllere nakşeden Ahmet Yesevi
Kibir, gurur, benlik gibi gönül hastalıklarının tedavisi için Uygulamalı Ahlak Felsefesini hikmet dolu şiirleriyle ortaya koymuştur.
Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol
Öyle mazlum yolda kalsa, yoldaşı ol
Mahşer günü dergâhına yakın ol
Ben-benlik güden kişilerden kaçtım ben işte.
Garip, fakir, yetimleri Rasul sordu
O gece Mirac’a çıkıp Hakk cemalini gördü
Geri gelip indiğinde fakirlerin halini sordu
Gariplerin izini arayıp indim ben işte.
Garip, fakir, yetimleri her kim sorar,
Râzı olur o kulundan Allah.
Ey habersiz, sen bir sebep, kendisi saklar;
Hak Mustafa öğüdünü işitip dedim ben işte.
Sünnet imiş, kâfir de olsa, verme zarar
Gönlü katı, gönül inciticiden Allah şikayetçi;
Allah şahid, öyle kula “Siccin” hazır
Bilgelerden işitip bu sözü söyledim ben işte.
Ahmet Yesevi’nin Hikmetlerinde Hz. Peygamberin miraçta Allah katına ulaşmasını yetim ve öksüzleri sevindirmesine bağlamıştır. Toplum içinde halkla birlikte olup ancak güzel ahlak ve yardımlaşmanın Allah’a ulaştırabileceği şeklinde tam Kurani bir yaklaşım ortaya koymuştur.
Bu tarz tasavvufi görüş sadece Türk Milletine aittir.
Türk Tasavvuf Anlayışı Yesevilik ile ilgili karşılaştırmalı bir okuma yapmak için tıklayınız.
Referanslar
[1] Hayati Bice, Divanı Hikmet, Hikmet 71
[2] Dosay Gencetay, Hoca Ahmet Yesevi’nin Düşünce Sistemi, s. 167
[3] Ali İhsan KILIÇ, Neden Yeni Bir Türk-İslam Medeniyeti Oluşturamıyoruz?
[4] Sönmez KUTLU, Ahmet Yesevi Din Anlayışı
